ชื่อทางวิทยาศาสตร์: Nipa fruticans Wurmb.
จาก
เป็นไม้วงศ์ Palmae
ที่กำเนิดตามป่าชายเลน ตามคูคลองแอ่งน้ำที่น้ำทะเลท่วมถึง
เป็นไม้ที่ให้ผลอร่อยมีคุณอเนกประการแก่ชีวิตผู้คนตามชายน้ำกร่อย
ให้ได้อาศัยประโยชน์ทุกส่วนสัดของต้นจาก จากมีชื่อสามัญว่า Nipa paim และ Atap palm ขื่อวิทยาศาสตร์ว่า Hypa
fruticans Wurmb.
•
จากเป็นต้นไม้ที่ลำต้นเป็นกออยู่ใต้ดิน เรียกว่า หินจาก
ใบแทงขึ้นจากกอ เป็นใบประกอบขนาดใหญ่แบบขนนก มีช่อดอกแทงเป็นงวงออกมาจากกาบใบ
(พอนจาก) ที่อยู่ใต้ดิน เรียกว่า นกจาก ดอกสีเหลืองแสด
เมื่อดอกกลายเป็นผลจะกระจุกันเป็นทะลาย ผลสีน้ำตาลเข้มเบียดกัน เรียกว่า
โหม่งจาก เมื่อจากโตอายุได้ 4-5 ปี จึงจะออกผล
เนื้อในเมล็ดของจากอ่อนนำมากินเป็นผักได้ เนื้อในเมล็ดที่แก่ขนาดกำลังพอดี
เรียกว่า จากขนาดซามกิน รสหอมหวายคล้ายลูกตาลสด นำมากินสดได้
หรือเชื่อมกับน้ำตาล กินคล้ายกับลูกชิด แต่ก่อนลูกจากกับลูกชิดเป็นคู่แข่งกัน
ดังนั้นจึงมักเรียกสลับกัน คือ เรียกลูกชิดว่าลูกจาก
บัดนี้ลูกชิดหรือลูกตาวครองตลาดขนมหวานแล้ว จึงไม่สับสนอีกต่อไป
เมื่อเรารู้สักษณะของต้นจากแล้ว คราวนี้เรา มาทำความรู้จักว่า การแพร่พันธุ์ หรือการขยายพันธุ์ของต้นจากที่ว่า นี้
มิวิธีการอย่างไร
มาอ่านกันครับ
•
การแพร่พันธุ์ของจากมีสองทางคือ
แตกหน่อขยายกอกับผลที่แก่ร่วงลอยน้ำ
ไปติดตลิ่งที่ไหนก็กลายเป็นต้นที่นั่นจากเจริญเติบโตได้ดีในดินเลนที่ค่อน
ข้างแข็งและเหนียวจัดมีความทนทานต่อความเค็มของดินและน้ำในเขตน้ำกร่อยทนแสง
แดดจัดได้ดี
•
ประโยชน์นานาประการของต้นจากมีดังนี้ ยอดจากตากแห้งเป็นใบยามวน
ใช้ห่อขนมต้ม ทำหมาจาก คือที่ตักน้ำ ตอกบิด คือเชือกมุงหลังคา ทำเสวียนหม้อ
คือ ที่รองกันหม้อข้าวหม้อแกง ใบจากแก่ทำเปี้ยว คือหมวกปลายแหลม ทำตับจาก
ห่อขนมจาก ช่อดอกที่เรียกว่านกจากนำมาแกง เป็นผักเหนาะ
ส่วนก้านทะลายปาดเอาน้ำหวานมาทำน้ำผึ้งใส เคี่ยวเป็น โซม คือน้ำตาลข้น
ทำน้ำส้มจากและกลั่นเป็นเหล้าพื้นบ้าน พอนจากทำเชื้อเพลิง
ผลจากแซะเอาเนื้อในเมล็ดทำขนมหวาน
คุณค่าทางโภชนาการและสรรพคุณ:
เนื้อในเมล็ดจาก ประกอบด้วยคาร์โบไฮเดรต แคลเซียม ฟอสฟอรัส
และเหล้ก เป็นต้น ใบจาก นำมาต้มดื่นแก้อาการท้องร่วงได้
การใช้ประโยชน์ต้นจาก:
1) ยอดจาก ตากแดดให้แห้งแล้วนำมาตัดทำเป็นใบจากมวนกับยาเส้น
เป็นบุหรี่พื้นบ้านของไทยที่สูบกันมาช้านาน หรือจะนำมาห่อขนมต้มซึ่งทำจาก ข้าว
เหนียว น้ำกะทิ และน้ำตาลจาก เรียกว่า “ปัด” ซึ่งนิยมทำในงานเทศกาลต่างๆ เช่น งาน ชักพระ งานทอดกฐิน งานบวชนาค
งานแต่งงาน เป็นต้น หรือจะนำมาทำเป็นภาชนะตักน้ำ เรียกว่า “หมาจาก” ส่วนก้านของใบอ่อนใช้ทำเป็นเชือกมุงหลังคา
เรียกว่า “ตอกบิด” หรือจะนำมาสานทำเป็นที่รองก้นหม้อข้าวหม้อแกงในครัว
เรียกว่า “กันหม้อ” หรือ ”เสวียนหม้อ”
2) ใบแก่ นำมาทำหมวก กันแดดกันฝนรูปทรงคล้ายหมวกของชาวเวียดนาม
เรียกว่า “เปี้ยว” หรือจะนำมาเย็บเป็นจากตับใช้มุงหลังคาหรือฝาบ้าน
ซึ่งทำรายได้ดีอีกอย่างชนิดหนึ่งของชุมชนป่าจาก
นอกจากนั้นยังสามารถนำมาห่อขนมที่ทำด้วยแป้งข้าวเหนียวผสมกับมะพร้าวและ
น้ำตาลจาก แล้วนำไปย่างเรียกว่า “ขนมจาก” หรือจะทำรางรองรับน้ำฝนริมชายคาบ้าน
3) ช่อดอก หรือเรียกว่า “นกจาก” มีลักษณะเป็นงวงที่เป็นดอกยังไม่เป็นผลจาก สามารถปาดงวง เรียก ว่า “งวงตาล” เพื่อนำน้ำหวานไปทำน้ำตาลจาก
ซึ่งเรียกการทำน้ำตาลจากจากช่อดอกแบบนี้ว่า เป็นการทำแบบ “มะยัง” แต่ไม่เป็นที่นิยมในชุมชนเนื่องจากต้องอาศัยเทคนิคพิเศษหลายด้านในการทำให้
น้ำหวานไหลย้อยได้ดีและนาน นอกจากนั้นส่วนช่อดอกที่เรียกว่านกจาก
ยังสามารถนำมาแกงเผ็ด เรียกว่า แกงนกจาก หรือจะนำมาทำเป็นผักเหนาะ (ผักเคียง)
ก็ได้
4) น้ำหวานจาก ซึ่งได้จากก้านทะลายหรือช่อดอก (ส่วนน้อย)
นำมาเคี่ยวทำเป็นน้ำตาลเหลวๆ เรียกว่า “น้ำผึ้งใส”
หรือเคี่ยวจนเกือบแห้งแล้ว “โซม” (การตีน้ำตาลคล้ายการตีไข่ด้วยเครื่องตี) ทำเป็นน้ำตาลปี๊บ (น้ำตาลจาก)
หรือ เรียกว่า “น้ำผึ้งโซม” หรือจะนำน้ำหวานมาหมักทำเป็นน้ำส้ม
เรียกว่า “น้ำส้มจาก” หรือจะนำน้ำผึ้งใสหรือน้ำผึ้งโซมไปหมักด้วยเครื่องเทศสมุนไพรและเคี่ยม
แล้วกลั่นเป็นเหล้าพื้นบ้าน ผลิตภัณฑ์จากน้ำหวานของต้นจากนั้น
เป็นผลิตผลทางเศรษฐกิจที่สำคัญยิ่งต่อชุมชนป่าจาก
สามารถสร้างรายได้หลักและรายได้เสริมให้กับชุมชน
5) ลูกจาก ลูกจากอ่อนนำมาทำเป็นผักเหนาะ (ผักเคียง)
รับประทานกับน้ำพริกหรือแกงเผ็ด เช่น แกงพุงปลา แกงคั่ว
หรือจะนำส่วนหัวของลูกจากที่อ่อนไปแกงเผ็ด ซึ่งเป็นที่นิยมกันมาก คือ
แกงคั่วหัวลูกจากกับไก่บ้าน หรือจะนำไปดองกินกับขนมจีน ส่วนลูกจากขนาดซามกิน
(กำลังพอดี) ผ่ากินเนื้อในดิบๆ รสหอมหวานคล้ายลูกตาลสด
หรือจะนำมาเชื่อมเป็นขนมหวานได้เหมือนลูกตาล
นอกจากนั้นยังสามารถนำลูกจากที่ไม่ได้ใช้ประโยชน์อะไรตากให้แห้งแล้วเก็บไว้
เป็นเชื้อเพลิงในครัวเรือนหรือเคี่ยวน้ำตาลจาก ซึ่งช่วยประหยัดได้อีกทางหนึ่ง
6) ทางจาก นำมาผ่าซีกทำ เป็นไม้ตับข้างในของการเย็บจากตับรวมถึงส่วนของ
“พอนจาก” (ทางจากส่วน โคนที่ติดกับกอ)
ตากแห้งแล้วนำมาทำเชื้อเพลิงในครัวเรือนและเคี่ยวน้ำตาลจากได้เป็นอย่างด=
ขอขอบคุณแหล่งที่มา
มีส เตอร์ ฟรุต ไทย แลนด์ ดอทคอม
กลิตเตอร์สวยๆจาก
โพสต์จัง ดอท คอม
|
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น